ساختار مفهومی؛ کنگان – منگان رییس بانک مرکزی

چند روز پیش، یک فیلم منتسب به رییس بانک مرکزی که در آن از اصطلاح « کنگان منگان » استفاده می‌شود، در فضای مجازی نشر می‌یابد و واکنش‌های زیادی به‌دنبال داشت. این نوشتار در پی آن است که مشخص نمایدکه چنانچه جناب رییس خطایی مرتکب نشده، چرا می‌باید بدون تدقیق شماتت شود، اگر اشتباهی نموده، لزوما نه این‌که گفتار، بلکه می‌باید خودش را اصلاح کند و ضرورتا نیازی به دلداری دادن نیست؛ چرا که دل‌ دریایی انسان‌های جنوب امواج بسیاری دیده و این خطابه‌ها، در مقابل تلاطم‌های موج به « پا پسک » لب ساحل می‌ماند.
جهت این‌که در حق رییس اجحاف نشود، سخن وی از دو منظر مطالعه می‌شود. اول اینکه واژه « منگان » به تنهایی و بدون نام « کنگان » بررسی و در مرحله بعد، عبارت « کنگان منگان » به‌عنوان یک اصطلاح ادبی مورد تدقیق واقع می‌شود.
برای یافتن معنای واژه « منگان » به انواع دیکشنری‌ها رجوع شد. اکثر لغت‌نامه‌های فارسی به اسم روستاهایی در استان‌های فارس و کهکیلویه اشاره داشتند، که البته اگر این روستاها بندری می‌بودند و یا نزدیک بندر کنگان قرار می‌داشتند، شاید می‌توان گفت که منظور جناب رییس اشاره به محل دیگری، غیر از کنگان می‌باشد. واژه « منگان »، در یادداشت مرحوم دهخدا به « منگیدن » ارجاع می‌شود. معنای این عبارت همان « منگه دادن » در زبان محلی جنوب است که معمولا توسط شوهر، در یک حالت عاطفی مملو از عشق و در مقام نقد همسر به اصطلاح « غرغرو » بیان می‌شود و می‌گویند «زن ایقد منگه نده »؛ یعنی خیلی غر نزنید. بر این اساس، شاید از نگاه آن رییس،کنگانی‌ها خیلی « غرغرو » هستند، که بررسی ها و شواهد نشان می‌دهد، نه اینکه غر نمی زنند، بلکه مدت‌هاست که میزبان آلودگی‌های دریا، هوا و زمین ناشی از صنایع عظیم نفتی می باشند، اما به‌دلیل احترام به خزانه خالی بانک مرکزی تحت تصدی آن رییس محترم، لام تا کاف دم نمی‌زنند. از حیث لغت شناسی باز هم به‌خاطر آن رییس که در آن ویدئو قبل از بیان اصطلاح « کنگان منگان» در انبوهی از واژه‌های معادل فارسی، از یک لغت انگلیسی « sense» استفاده می‌کند ( دیدم هیچ سنسی نداشت)عین عبارت« Mangan »، در لغت‌نامه های انگلیسی جستجو شد که نام یک نوع معدن بود، که اصلا هیچ ارتباطی به موضوع سخنان رییس و کنگان ندارد. به‌ناچار در ادامه ساختار اصطلاحی « کنگان منگان » در دستور کار قرار گرفت.
چنین اصطلاحی در زبان فارسی وجود ندارد. منتهی بررسی‌ها دو فرضیه را رد نمی‌کند. فرض اول مربوط به ادبیات زبان فارسی است و فرض دوم در رابطه با نگرش‌ سیاسیون بی‌نزاکت، یا به گفته جنوبی‌ها« بی تی چیش» می‌باشد. بنابر فرض نخست، باید گفت که زبان فارسی از جمله زبان‌هایی است که برای ناسزا و تحقیر غنای زیادی دارد. به گفته قدیمی‌ها « خیلی دنده‌ پهنه »، یا به‌قول هدایت؛ این دیگه چیزی نیست که بخوام اونو از تو لنگم در بیارم. بر اساس قابلیت این زبان می توان فی البداهه، ناسزا و الفاظ رکیک تولید کرد. امروزه استفاده از بسیاری از همین اصطلاحات عادی است؛ مثلا اصطلاح « آش و لاش »، « قشنگ مشنگ »، تماما از همین سنخ می‌باشند. لهذا ممکن است ساختار اصطلاحی « کنگان منگان » یک اصطلاح توهین آمیز جدید باشد که توسط رییس محترم تولید و به زبان و ادبیات فارسی اضافه می‌شود. البته نکته‌ای که در این باب نباید از آن غافل شد این است که اصولا واژه‌های مضاف، برای تحقیر و توهین به آن مضاف الیه‌ای است که بسیار بزرگ است و سازنده اصطلاح به نیت حسادت، یا خصومت و یا تخلیه روانی، مضاف را به مضاف الیه می‌چسپاند. مثلا به واژه آش، واژه لاش اضاف می‌شود، که به معنی بی‌خانمان است. در حالی که ظاهرا این اصطلاح برای اولین بار توسط شخصی به نیت تخریب آش بسیار قوی و سالم یک آش فروش به‌کار می رود. بنابراین، نباید زیاد خرده گرفت: زیرا این اصطلاح تلویحا بزرگی و اصالت کنگان می‌رساند.
بر پایه فرض دوم باید اشاره شود که در زبان انگلیسی چنین اصطلاحاتی اصلا رایج نیست. انگلیسی زبانان برای تحقیر، یا توهین به گونه‌ای دیگری عمل می‌کنند. به‌عنوان نمونه اگر به یاد داشته باشید، چندی پیش، ترامپ کشورهای عربی و در راس آنان، عربستان سعودی را « milk cow » نامید. این اصطلاح مساوی با اصطلاح ناشایست و توهین‌آمیز« عرب …» است. به‌نظر می‌رسد که با توجه به اینکه جناب رییس، یک فرد سیاسی، تجاری و اقتصادی است و به‌مانند ترامپ عموما به همه مسایل با لنز مالی می‌نگرد، این مفهوم با ساختار « کنگان منگان » مدنظر او سازگاری بیشتری داشته باشد که البته برای این منظور وی هیچ پاسخی وجود ندارد؛ زیرا که کنگان مرکز تامین ارز‌های خارجی بانک مرکزی است که اخیرا میلیارد میلیارد آن « هپلی هپو » می‌شود و کنگان و کنگانی‌ها هم که فقط دود فلرها را نظاره و گازهایش اسشمام می‌کنند. در نهایت خود کرده را تدبیر نیست.

احمد حیدری (جم)

حقفوقدان